ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1821 : ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΜΑΤΕΛΟΣ (1759-1839)

Σταματέλος Αντωνόπουλος

1.Σταματίου Αναστ. Αντωνόπουλου, « Σταματέλος Σπηλ. Αντωνόπουλος, Βιογραφούμενος υπό του εγγονού αυτού Σταματίου Αναστ. Αντωνόπουλου», Εν Αθήναις 1918. 

2.Φωτίου Χρυσανθόπουλου ή Φωτάκου, Πρώτου Υπασπιστού του Θ. Κολοκοτρώνη. «Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως», Εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου Π. Δ. Σακελλαρίου 1858.

3.Ιωάννου Ερν. Ζεγκίνη, « Το Άργος δια μέσου των Αιώνων », Έκδοσις Τρίτη, Αθήνα 1996. 

4.Οδυσσέα Κουμαδωράκη, « Άργος το πολυδίψιον » Εκδόσεις Εκ Προοιμίου, Άργος 2007.

5.Δημητρίου Κ. Βαρδουνιώτου, « Καταστροφή του Δράμαλη », Εκ των τυπογραφείων Εφημερίδος ¨Μορέας¨, Εν Τριπόλει 1913.   

 

Αγωνιστής και ηγέτης της επανάστασης στο Άργος το 1821. Γεννήθηκε στην Κοτίτσα Ταϋγέτου Λακωνίας. Ο πατέρας του Σπηλιώτης Αντωνόπουλος έλαβε μέρος στην επανάσταση του 1770 τα Ορλωφικά*. Γι’ αυτό και αναγκάστηκε από τους Τούρκους να εγκατασταθεί στην πρωτεύουσα του πασαλικιού που την εποχή εκείνη ήταν η Τρίπολη, για να επιτηρείται προφανώς καλύτερα, και πέθανε εκεί, αφήνοντας τέσσερεις γιους, τον Σταματέλο, τον Αντώνη, τον Γεώργιο και τον Κωνσταντίνο. Αναγκάστηκαν, όμως, να εκπατριστούν μέχρι να λησμονηθεί η συμμετοχή του πατέρα τους στην επανάσταση, και επανήλθαν στην Πελοπόννησο αργότερα και εγκαταστάθηκαν ο Σταματέλος στο Άργος, ο Γεώργιος στην Τρίπολη και οι άλλοι δύο στη Μεσσηνία. Άπαντες δε όντες ευκατάστατοι και υιοί πατρός φιλελευθέρου, έλαβαν μέρος ενεργόν εις τον υπέρ ανε- ξαρτησίας αγώνα του 1821, συνεισενεγκόντες πολλάς χρηματικάς ποσότητας εις προμήθειαν όπλων, πολεμοφοδίων και τροφών». (Εφ. «Χρόνος» φ. 318/26-9-1879, εν Αθήναις)

Από το προικοσύμφωνο του γάμου του  «Για προγαμιαίαν δωρεάν» του Σταμ. Αντωνόπουλου προς τη μέλλουσα σύζυγό του (Τριπολιτζά 10 Οκτ. 1801) εικάζουμε ότι το 1801 ή διέμενε ή απλώς παρεπιδημούσε στην Τρίπολη, είναι βέβαιο πάντως ότι στο Άργος εγκαταστάθηκε μόνιμα πριν από το 1805.

Ο Σταματέλος Αντωνόπουλος μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από το μητροπολίτη Γρηγόριο Καλαμαρά το 1819 και ηγήθηκε της επανάστασης στο Άργος το 1821. Οι Περουκαίοι τότε δεν μπόρεσαν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο, γιατί ήταν παραγκωνισμένοι και όχι ιδιαίτερα δημοφιλείς. Ο Θεόδωρος Βλάσσης, επίσης, ο τρίτος ισχυρός και πλούσιος πρόκριτος του Άργους, «φύσει δε μαλακός, είχε πολύν ενθουσιασμόν, αλλ’ ήτο άτολμος». (Φωτάκου, Aπομνημονεύματα Ι, σελ. 449).

Έτσι, ο Σταματέλος Αντωνόπουλος αφού φυγάδευσε την οικογένειά του τη νύχτα της 23ης προς την 24η Μαρτίου 1821 με δικούς του ανθρώπους στο Σοφικό της Κορινθίας, όπου είχε ιδιόκτητο πύργο, περιήλθε ορισμένα χωριά της Αργολίδας, ξεσηκώνοντας τους κατοίκους για την πολιορκία του Ναυπλίου, όπου είχαν εγκλεισθεί οι Τούρκοι για ασφάλεια. Όπως μας πληροφορεί ο Φωτάκος, «πρώτος όστις εσύστησε την καγκελαρίαν του Άργους ήτο ο Σταματέλος Αντωνόπουλος, ο οποίος μετά του Νικολάου Σπηλιωτοπούλου και Αθανασίου Καϋμένου ή Ασημακοπούλου εκίνησαν την επανάστασιν και, ενωθέντες μετά των Αργείων και των Ολυμποχωριτών, εσχημάτισαν σώματα στρατιωτών διά την πολιορκίαν του Ναυπλίου».

Στις 2 Απριλίου 1821 ο Σταματέλος Αντωνόπουλος, επικεφαλής σώματος Αργείων ενόπλων, κατέλαβε τη Δαλαμανάρα και ανάγκασε τους Τούρκους να επιστρέψουν στο Ναύπλιο, απ’ όπου είχαν εκδράμει. Το περιστατικό αυτό, για το οποίο δεν μνημονεύονται νεκροί ή τραυματίες, ήταν η πρώτη ένοπλη αναμέτρηση Αργείων και Τούρκων. Την ίδια ημέρα υψώθηκε στο Άργος λευκή επαναστατική σημαία. ( Ι. Ζεγκίνη, Το Άργος δια μέσου των αιώνων, σ. 235 ).

Ο Σταματέλος Αντωνόπουλος, ο οποίος ήταν μεγαλοκτηματίας και έμπορος, ιδιαίτερα εργατικός και δραστήριος, υπηρέτησε την ελληνική επανάσταση και στρατιωτικά και πολιτικά, παρά την ηλικία του. Το 1821 ήταν 62 ετών. Έλαβε μέρος στην πολιορκία του Ναυπλίου, καθώς επίσης και στην πολιορκία του Ακροκορίνθου με τον Δημ. Κριεζή, τον Θεοχαράκη Ρέντη και άλλους. Το 1824 διορίστηκε έπαρχος Ναυπλίου και το 1826 πρόεδρος του προσωρινού Εγκληματικού Δικαστηρίου στο Ναύπλιο, το οποίο εκδίκαζε ποινικά αδικήματα. Επίσης, ήταν πληρεξούσιος Άργους στην Γ΄ εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας. Τέλος, ήταν μέλος του Πρωτοκλήτου Δικαστηρίου στο Άργος (1829), το οποίο είχε ιδρύσει ο Ι. Καποδίστριας (σημερινό Δημαρχείο). Αυτό ήταν το τελευταίο του λειτούργημα. Αξίζει να μνημονεύσουμε, τέλος, ότι στο ιδιαίτερο βιβλίο ποιότητας των υποψηφίων δικαστών, το οποίο τηρούσε ο κυβερνήτης, ο Σταμ. Αντωνόπουλος αναγράφεται «ως Αργείος, αγαθός γέρων, φιλήσυχος, ευυπόληπτος και διελθών εντίμως διάφορα υπουργήματα».

Ο Αντωνόπουλος είχε παντρευτεί την Ελένη Αναστασίου Ιατρού, αδελφή του μεγαλέμπορου, τραπεζίτη και πολιτευτή Ναυπλίας Μιχαήλ Ιατρού. Ήταν μικρότερή του κατά 25 έτη και του χάρισε πέντε γιους και τρεις κόρες. Πέθανε στο Ναύπλιο σε ηλικία 80 ετών.

Νεκρολογία για τον Σταματέλο Αντωνόπουλο

Την 3 Ιουνίου έγινεν εις Ναύπλιον η κηδεία του μακαρίτου Σταματέλου Αντωνοπούλου, εξ Άργους. Αυτήν συνώδευσαν όλοι οι Ναυπλιείς, οί τε εν αρχαίς και αξιώμασι, και οι έμποροι και οι των συντεχνιών. Έδραμον αυθόρμητοι όλοι, μόνον και μόνον διά ν’ αποδώσωσιν εν καθήκον προς την αρετήν και την αγαθότητα. […] Αγαπώμενος και τιμώμενος, εστάθη ένας των πρώτων εναγκαλισθέντων το σύνθημα του Ιερού Αγώνος. […]

Μετά την έναρξιν του αγώνος, παραβλέψας παν συμφέρον και την σωματικήν του αδυναμίαν, έτρεχε παρακινών τους συμπολίτας του εις τα όπλα, και με τον λόγον και με το παράδειγμά του πρώτος ανεσύστησε την πολιορκίαν της Κορίνθου, ήτις ήτο διαλελυμένη με την εκείθεν δίοδον του Κιεχαγιά. Χαίρων πάντοτε την εμπιστοσύνην των συμπολιτών του, εστάθη Αντιπρόσωπός των εις τας Εθνικάς Συνελεύσεις, εχρημάτισεν Έπαρχος Ναυπλίας και Δικαστής, και εξεπλήρωσε και άλλας διαφόρους υπηρεσίας της Πατρίδος του πάντοτε με ζήλον και πάντοτε με κοινήν ευχαρίστησιν, χωρίς να λάβη μέρος εις καταχρήσεις ή εις φατρίας, και χωρίς να επιβαρύνη το Εθνικόν Ταμείον ουδέ με οβολόν το σπανιώτερον.

εφ. Ι. Φιλήμωνος «Αιών», φ. 70/7-6-1839

* Τα Ορλωφικά

Η Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας, ακλουθώντας το όραμα του Μεγάλου Πέτρου για ανα­σύσταση της ορθόδοξης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας υπό το σκήπτρο του, παρακινεί τους Έλληνες σε επανάσταση, στέλνοντας στην Ελλάδα τρεις αξιωματικούς του ρωσικού στρατού, τους αδελφούς Ορλώφ. Στόχος των ενεργειών της ήταν απλώς η δημιουργία αντιπε­ρισπασμού, αφού η Ρωσία βρισκόταν ήδη σε εμπόλε­μη κατάσταση με τους Τούρκους. Οι Έλληνες, με επί­κεντρο την Πελοπόννησο και τη Στερεά, ξεσηκώθηκαν, αλλά οι δυνάμεις που έστειλε η Ρωσία για να τους συν­δράμει αποδείχθηκαν πενιχρές και ανοργάνωτες. Πα­ρά τις αρχικές επιτυχίες των Ελλήνων οπλαρχηγών, η επανάσταση στην ξηρά έληξε, λίγους μήνες αργότε­ρα, με σφαγές, μαζικούς εξισλαμισμούς και εξαν­δραποδισμό του πληθυσμού στην Πελοπόννησο, στη Μακεδονία και στηνΉπειρο. Αντίθετα, στη θάλασσα, το τουρκικό ναυτικό υπέστη πανωλεθρία στο Τσεσμέ (Μάιος 1770) από τον ρωσικό στόλο.

http://argolikivivliothiki.gr